عصرنصر

در سیزدهمین و آخرین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» اصلی‌ترین موضوع علم است. مسیری که تا به حال علم طی نموده است و انباشت اطلاعاتی که وجود دارد و مسیری از ناشناخته‌ها که باید توسط علم پیگیری شود. خلاصه‌ای از آنچه این مستند تلاش نموده است بیان کند در این قسمت گنجانده شده است. اهدای نگاه علمی به بیننده این مستند و آشنا کردن او با روش علمی و ترغیب او به استفاده از علم به وسیله معرفی دستاوردهای علم هدف این مستند بوده است.

کتابخانه شهر اسکندریه به عنوان نمادی از انباشت اطلاعات

در دوازدهمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» به مهم‌ترین خطر در کمین برای نابودی بشر در سیاره زمین آشنا می‌شویم. ابتدا گذشته سیاره زهره و شباهت احتمالی آن با زمین بیان می‌شود و در ادامه مسیری که پیمود تا به جهنمی سوزان تبدیل شود. دلیل این تغییر در اثرات گلخانه‌ای است. جایی که روز به روز مقدار دی اکسید کربن در جو سیاره زهره بیشتر شد و آن را به وضع فعلی در آورد.

دی اکسید کربن تولیدی انسان‌ها دلیل اصلی گرمایش زمین و تغییر اقلیمی

در یازدهمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» با زبان به عنوان عامل جاودانگی آشنا می‌شویم. هرچند تمدن‌های پیشین نابود شدند اما به کمک زبان توانستند وجود خود را جاودانه نمایند. حیات نیز چندین بار رو به انقراض گذاشته است اما آنچه توانسته حیات را تا به اینجا برساند، زبان آن است. زبان حیات همان DNA هست. اینکه چگونه با اصابت یک شهاب‌سنگ، حیات توانست به کمک باکتری‌هایی که در درون، تکه سنگ‌های بازگشته به فضا، ادامه حیات را ممکن سازند و یا حتی حیات را از سیاره‌ای به سیاره دیگر و یا حتی منظومه‌ای دیگر منتقل نمایند.

پرتاب تکه سنگ‌های حاوی حیات به فضا به دلیل برخورد شهاب‌سنگ و امکان شروع مجدد حیات با بازگشت این سنگ‌ها

در دهمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علم برای عصر حاضر یعنی عصر ارتباطات معرفی می‌شود. شناخت نیروی الکترومغناطیسی، این امکان را برای عصر حاضر فراهم کرده است که علاوه بر تولید برق از حرکت، از برق، حرکت ایجاد نماید و همچنین ارتباطات از راه دور با سرعت نور را ممکن سازد. با شناخت این نیرو بشر توانست از امواج الکترومغناطیس برای ارتباطات ماهواره‌ای استفاده کند، سفینه‌های فضایی را از دوردست‌ها هدایت کند و رسانه‌های جمعی را به کار گیرد.

اختراع اولین ابزار تبدیل حرکت به نیروی الکتریکی توسط «مایکل فارادی»

در نهمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» با بزرگ‌ترین انقراض‌های حیات در روی سیاره زمین آشنا می‌شویم. انقراض ناشی از آزاد شدن به یکباره دی اکسید کربن انباشته شده در درختان و افزایش اثرات گلخانه‌ای. یا انقراض ناشی از برخورد شهاب‌سنگ به سیاره زمین و یا حتی انقراض به دلیل تغییرات اقلیمی. تغییرات اقلیمی ناشی از به هم پیوستن آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی بر قاره آفریقا و یا تغییرات اقلیمی ناشی از تغییر محور دوران زمین به دلیل تأثیر سیاره مشتری بر مدار دورانی زمین به دور خورشید. و آنچه در آخر به آن اشاره می‌شود، امکان انقراض بعدی برای دوره فعلی حیات بر سیاره زمین است.

اولین انقراض حیات به دلیل تشدید اثرات گلخانه‌ای و گرمایش زمین

در هشتمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» با مراحل زندگی ستاره‌ها آشنا می‌شویم. ستارگان چگونه متولد می‌شوند، تا چه زمانی به نورافشانی ادامه می‌دهند و چگونه می‌میرند و خاموش می‌شوند. آنچه به عنوان مراحل زندگی ستارگان می‌دانیم، حاصل علمی به نام اخترفیزیک است.

ساختار درونی یک ستاره دو نیروی متقابل حاصل از گرانش و واکنش‌های هسته‌ای تعادل را در درون ستاره ایجاد می‌کند

سن واقعی منظومه شمسی و کره زمین چند سال است؟ چگونه می‌توان به سن زمین پی برد؟ در هفتمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» به دنبال کشف پاسخ این سؤالات هستیم. برای دست‌یابی به سن زمین به اولین سنگ‌های سازنده کره زمین نیازمندیم. شهاب‌سنگ‌ها که باقی‌مانده تولد منظومه‌شمسی هستند، از جنس اولین سنگ‌های سازنده منظومه شمسی هستند. برای محاسبه سن این سنگ‌ها با واپاشی اتم‌های رادیواکتیو و محصول این واپاشی، اتم سرب، آشنا می‌شویم. در این مسیر با زندگی «کلیر پترسون¹» همراه می‌شویم که چگونه برای به دست آوردن میزان سرب در اولین سنگ‌های منظومه‌شمسی، متحمل زحمات بسیاری شد و در نهایت با ایجاد اولین «اتاق پاک» توانست محاسبات مورد نظر را انجام داده و سن منظومه شمسی را محاسبه نماید.

محل برخورد شهاب‌سنگ در آریزونا (شهاب‌سنگ‌ها از جنس اولین سنگ‌های منظومه شمسی هستند که دست‌نخورده باقی مانده‌اند)

ریزترین ابعاد، اندازه‌های بسیار کوچک، دنیای اتم‌ها، مکانی است که در ششمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» به آن سفر می‌کنیم. جایی که اتم‌ها با چینش‌های مختلف خود به کیهان شکل می‌دهند. گاهی به شکل چشم انسان و گاهی به شکل یک گل زیبا.

رصدخانه نوترینو (ریزترین ذره جرم دار) با نام سوپر کامیوکانده در ژاپن

باز هم نور را بشناسیم، این‌‌بار سرعت آن نه، که ماهیتش را. در پنجمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» با برخی خواص مرتبط با ماهیت نور آشنا می‌شویم. «ابن هیثم¹» به این پی‌برد که نور به خط مستقیم سیر می‌کند و برای دیده شدن توسط نور، محتاج روزنه‌ای هستیم که تنها به بخشی از نور محیط اجازه ورود دهد. «نیوتن²» با استفاده از منشور، طیف را شناخت. «ویلیام هرشل» با آزمایشاتی توانست نور نامرئی فروسرخ را کشف کند و «جوزف فرانهوفر³» به خطوط طیفی پی‌برد.

خطوط طیفی، رموز پنهان در طیف نور

در قسمت چهارم از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» با مفهوم سرعت نور آشنا می‌شویم. سرعت نور به عنوان یک ثابت بنیادین جهان که نسبت به تمامی اشیا عددی ثابت است و هرگز هیچ چیزی نمی‌تواند از آن تخطی کند معرفی می‌شود. هرچیزی که اکنون نور آن را مشاهده می‌کنیم، وضعیت گذشته آن است چرا که زمانی سپری شده است تا نور آن به ما برسد. نور ماه پس از یک ثانیه به زمین می‌رسد پس وقتی به ماه نگاه می‌کنیم، به یک ثانیه قبل نگاه می‌کنیم و وقتی به خورشید می‌نگریم به هشت دقیقه قبل نگاه می‌کنیم. ممکن است وقتی به ستاره‌ای می‌نگریم در واقع آن ستاره دیگر وجود نداشته باشد و تنها نور آن به ما می‌رسد. پس می‌توان گفت نور یک ستاره، روح آن است که به ما می‌رسد.

در چند جای این قسمت سعی شده است وجود روح انسانی نفی شود و نور به جای مانده از یک فرد به عنوان روح او مشابهت‌سازی شود. آن‌طور که در اواخر این قسمت شاهد آن هستیم که تصویر به جای مانده از هرشل پسر، به عنوان روح به جا مانده از او بیان می‌شود. در سخنان بین هرشل پدر و پسر نیز به صراحت وجود روح انسانی نفی می‌شود.

هرشل پدر و پسر در حال مباحثه درمورد نور و روح