عصرنصر

سن واقعی منظومه شمسی و کره زمین چند سال است؟ چگونه می‌توان به سن زمین پی برد؟ در هفتمین قسمت از مستند «کیهان: یک ادیسه فضازمانی» به دنبال کشف پاسخ این سؤالات هستیم. برای دست‌یابی به سن زمین به اولین سنگ‌های سازنده کره زمین نیازمندیم. شهاب‌سنگ‌ها که باقی‌مانده تولد منظومه‌شمسی هستند، از جنس اولین سنگ‌های سازنده منظومه شمسی هستند. برای محاسبه سن این سنگ‌ها با واپاشی اتم‌های رادیواکتیو و محصول این واپاشی، اتم سرب، آشنا می‌شویم. در این مسیر با زندگی «کلیر پترسون¹» همراه می‌شویم که چگونه برای به دست آوردن میزان سرب در اولین سنگ‌های منظومه‌شمسی، متحمل زحمات بسیاری شد و در نهایت با ایجاد اولین «اتاق پاک» توانست محاسبات مورد نظر را انجام داده و سن منظومه شمسی را محاسبه نماید.

محل برخورد شهاب‌سنگ در آریزونا (شهاب‌سنگ‌ها از جنس اولین سنگ‌های منظومه شمسی هستند که دست‌نخورده باقی مانده‌اند)

چالشی که در محاسبه سن منظومه شمسی برای پترسون به وجود آمد، سر منشأ خدمات زیست محیطی علم برای بشریت گشت. آنجا که پترسون متوجه شد، خطاهای موجود در آزمایش وی به دلیل مقدار فراوان سرب در جو است. دلیل اصلی این فراوانی، استفاده از ترکیبات سرب در صنعت بنزین بود. پترسون با تلاش مداوم خود توانست مضرات استفاده از سرب در بنزین را اثبات نماید و استفاده از سرب در ایالات متحده آمریکا، ممنوع گرداند.

شرکت‌های مهم نفتی و تولیدکنندگان بنزین، برای پترسون ممانعت ایجاد می‌کردند. در یکی از مهم‌ترین اقدامات، یکی از دانشمندان این حوزه دکتر «کیهو²» را به خدمت گرفتند تا از اعتبار علمی خود استفاده نموده و بر مضرات استفاده از سرب در بنزین، سرپوش بگذارد. یکی از آفات علم، به خدمت قدرت‌ها درآمدن است. اشخاصی چون پترسون به عنوان دانشمندان مستقل و متعد، باید وجود داشته باشند تا اعتبار علم را نه در خدمت به قدرت‌ها که در خدمت آحاد مردم در آورند.

سؤاستفاده از اعتبار علمی، توسط دکتر «کیهو» برای پوشش نهادن بر مضرات استفاده از سرب در بنزین

• نور و رنگ در ارائه خیر و شر

یکی از سکانس‌های مهم این قسمت، تقابل دکتر پترسون و کیهو بر مضر بودن یا نبودن استفاده از سرب در بنزین است. در این سکانس پس از صحنه‌های مقدماتی، درگیری به اوج خود می‌رسد. برای به نمایش کشیدن تقابل این دو فرد از زاویه نگاه مخالف هم استفاده شده است. به شکلی که دو نفر رو در روی هم در حال منازعه هستند. این تقابل و کشمکش یک سر خوب و یک سر بد را شامل می‌شود. برای به تصویر کشیدن سمت خوب کشمکش از نور گرم و زنده، با پس‌زمینه‌ای روشن و نورپردازی یکنواخت چهره استفاده شده است در حالی که سمت دیگر کشمکش با نور کم و سرد، پس‌زمینه تاریک و با کنتراست بالای چهره به تصویر کشیده شده است. استفاده از رنگ در انتقال حس، یکی دیگر از ابزارهای سینمایی است. رنگ‌های گرم، روشن و یکنواخت برانگیزاننده حس آرامش، خوشحالی، و در مجموع حس مثبت هستند؛ در حالی که رنگ‌های سرد، تاریک و با کنتراست بالا، حس غم، اندوه، تنش و در مجموع حس منفی را برمی‌انگیزانند. به همین دلیل برای به تصویر کشیدن تقابل و تعیین طرف خیر و شر در سینما از نورپردازی و رنگ‌های مختلف استفاده می‌شود.

به تصویر کشیدن تقابل به وسیله زاویه نگاه و رنگ

*منتشر شده در سایت مدرسه هنر و رسانه آینه

————————————

1) Clair Cameron Patterson

2) Robert A. Kehoe