عصرنصر

منتشر شده درشماره 27  نشریه روشن دانشگاه صنعتی شریف

دکتر روحانی رئیس جمهور ایران در بیاناتی منتقدان توافق ژنو را عده‌ای معدود که از جای معدود تغذیه می‌شوند معرفی کرده و آنها را عده‌ای کم سواد دانسته است. این بیانات در 15 بهمن و در دیدار رؤسای دانشگاه و مراکز آموزشی و تحقیقاتی ایراد شد که این قسمت از سخنان ایشان را عینا در ذیل مشاهده می فرمایید.

{چرا دانشگاه خاموش است؟ چرا استادان خاموشند؟ ما شهامت سقراط‌وار را می‌خواهیم. از چه می‌ترسید؟ چرا یک کار بزرگ بین‌المللی انجام می‌شود؛ استادان دانشگاه خصوصی برای رییس‌جمهوری نامه می‌نویسند؟ چرا نمی‌آیند حرف بزنند و صحبت کنند؟ لااقل این توافق ژنو اولین گشایش برای دانشگاه و برای پول دانشجوها بود. فقط یک عده معدود که از جای معدود تغذیه می‌شوند؛ آنها باید حرف بزنند؟ آنها هم البته حرف بزنند اشکال ندارد، نقد کنند اشکال ندارد، چرا یک عده کم‌سواد بیایند حرف بزنند؟ استادان دانشمند ما بزرگان دانشگاه ما خصوصی چرا حرف می‌زنند و نمی‌آیند در میدان؟}

البته در انتهای همین سخنرانی ایشان به لزوم برقراری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها پرداختند. { بگذاریم فضایی را ایجاد کنیم که در آن فضا در دانشگاه تحمل را بالا ببریم. اشکال ندارد یک دانشجو و یک گروهی به یک فکر سیاسی خاصی وابستگی داشته باشند. اشکالی ندارد، آزادند اما در دانشگاه بگذاریم محیط مدارا درست شود. ما در دانشگاه زبان علم، زبان عقلانیت را گسترش دهیم. در دانشگاه فضایی ایجاد کنیم که آن کرسی آزاداندیشی که مقام معظم رهبری برآن تأکید کردند چه شد؟ آن کرسی آزاداندیشی یعنی تضارب آراء آزاد. تحمل‌ها را بالا ببریم.}

دکتر روحانی پیش از این درمورد لزوم نقد در 23 دی در جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی فرموده بودند: {نباید بگذاریم فضای جامعه ما به گونه‌ای باشد که خدای ناکرده، پرسشی زیرزمینی و اندیشه‌ای و نقدی زیرزمینی شود. پرسش و نقد از بین نمی‌رود. اگر نگذاشتی ظهور و بروز پیدا کند، به ناچار زیرزمینی خواهد شد که این به نفع جامعه و کشور نیست. بگذارید فضا باز شود و هر آن کس که سوال و نقد دارد پرسش‌اش را مطرح کند. تنها در سایه برخورد اندیشه‌ها و اندیشه‌های مختلف است که می‌توانیم به رشد و تعالی دست پیدا کنیم. دانشگاه باید مرکز اندیشه‌ورزی، پرسشگری، نقادی و حقیقت‌جویی باشد.} و یا حتی پس از آن در گفتگوی تلوزیونی 16 بهمن اینگونه بیان داشتند که: {در یک جامعه پرنشاط باید نقد و انتقاد وجود داشته باشد و دولت هم از این موضوع استقبال می‌کند، البته این به شرطی است که نقد دلسوزانه باشد و ان‌شاءالله اینگونه خواهد بود و موجب پیشرفت خواهد شد.}

از کنار هم قرار دادن این گزاره‌های رئیس جمهور محترم، این سؤال به ذهن می‌رسد که آیا در عمل، ایشان از نقد و نقدپذیری گریزان هستند؟ آیا ایشان نقدهای صورت پذیرفته را دلسوزانه و موجب پیشرفت ندانسته‌اند؟ در این زمان که در آستانه مذاکرات گام نهایی هستیم و تیم مذاکره کننده نیازمند انسجام ملی برای حضوری مقتدر پای میز مذاکرات است؛ چه امری موجب شده تا رئیس جمهور اینچنین برافروخته شده و با این لحن نه چندان مناسب شأن ریاست جمهور دهان به نقد منتقدان توافق اقدام مشترک بگشاید؟ البته تنها یک روز پس از این نوع سخن با منتقدین، در گفتگوی تلویزیونی مقداری نقد به منتقدان را آرام‌تر و مستدل و منطقی‌تر بیان فرمودند که از مقام رئیس جمهور انتظار می‌رود همیشه نظرات منتقدان را منطقی، مستدل و به دور از شبهه توهین، پاسخ گویند.

{انتقاد خوب است و ما از آن استقبال می‌کنیم. مردم باید انتقاد کنند. ... ما در توافقنامه ژنو به دنبال رویکرد برد- برد بودیم، بعضی‌ها فکر می‌کنند که باید رویکرد برد- باخت انتخاب شود. رویکرد برد- باخت در دنیای امروز معنا ندارد. رویکرد برد- برد به این معناست که ما در یک بخش برنده شویم و طرف مقابل هم منافعی به دست آورد. در رویکرد برد- برد است که توافقنامه باقی می‌ماند.}

البته این سخنان رئیس جمهور بدون واکنش نماند و در رسانه‌های مختلف به آن پرداخته شد که در یکی از مهمترین این واکنش‌ها، نمایندگان مجلس منتقد به توافق اقدام مشترک ژنو با نامه‌ای به شورای نظارت بر صدا و سیما خواستار برگزاری مناظره حول موضوع توافق ژنو شدند که به گزارش سایت خبری فرارو با استقبال موافقان توافق ژنو همراه شد. حال باید منتظر بود و دید آیا مناظره‌ای ترتیب داده خواهد شد؟

از طرفی تعدادی از موافقان این توافق مدعی آن هستند که منتقدان واقعا در حوزه سیاست خارجی، مسائل هسته‌ای و موارد مطرح شده در توافق کم سواد هستند و صلاحیت اظهار نظر را ندارند. اما با نگاهی بر شخصیت‌های منتقد توافق ژنو می‌توان از کارشناسان مسائل هسته‌ای و سیاست خارجی تا نمایندگان مجلس را مشاهده کرد. اما به چه دلیل این افراد هم نسبت به توافق ژنو کم سواد شناخته می‌شوند؟ تا جایی که تعدادی از نمایندگان مجلس در حین برگزاری مذاکرات، خواستار حضور نماینده‌ای از مجلس در مذاکرات برای گزارش ماوقع به دیگر نمایندگان مجلس بودند. حتی پس از آن هم از شخص دکتر روحانی و پس از آن دکتر ظریف دعوت به عمل آمد تا توافقنامه ژنو را برای نمایندگان تشریح نمایند. اما چنین به نظر می‌رسید که می‌بایست مذاکرات به صورت محرمانه پیگیری شود و به هیچ‌کدام از این درخواست‌ها به اندازه لازم پاسخ داده نشد.

این باعث شد تا کارشناسان و نمایندگان از متن توافقنامه ژنو، اظهار نظرهای طرف غربی و اندک مواردی که در داخل کشور تشریح شد به تحلیل این توافق بپردازند و نقدهای بسیاری را بر آن وارد بدانند. مطلوب آن است که به جای برخوردهای رسانه‌ای و گاها تند موافقان و منتقدان توافق اقدام مشترک ژنو در کشور و یا ترتیب جلسه مناظره در صدا و سیما، جلساتی ترتیب داده می‌شد که در آن مشابه جلساتی که خانم وندی شرمن و یا آقای کری با سناتورهای کنگره آمریکا داشتند، به تشریح توافق اقدام مشترک ژنو و سیاست‌گذاری توافق گام نهایی پرداخته می‌شد. که این در واقع استفاده از تمام نظرات برای پیشبرد هدفی مشترک و حفظ وحدت و انسجام ملی در کارزار سیاست خارجی خواهد بود.